زنجرک مو (زنجرک انگور) چیست و راهکار مقابله با آن چیست؟
زنجرک مو Arboridia kermanshah، گونه مهم زنجرک در باغ‌های انگور ایران است. زنجرک‌ها گونه‌ای بسیار کوچک‌تر از اقوام خود یعنی زنجره‌ها هستند
شکل شناسی زنجرک مو :
زنجرک مو بالغ :
به رنگ زرد کمرنگ با نقاط قرمز بر روی بال‌ها دیده می‌شود. طول آن‌ها حدود 1.8 اینچ بوده و تا حدودی به شکل گوه هستند. فرم‌های نابالغ سبز کمرنگ یا سبز مایل به سفید بوده و فاقد بال‌های بالغ هستند. این حشره زمانی فعال می‌شود که برگ‌های انگور نیمه باز شده باشند.
تخم:
تخم‌ها به طول 0.8 میلی‌متر و لوبیایی شکل‌اند و معمولاً درست در زیر اپیدرم قسمت زیرین برگ‌ها گذاشته می‌شوند و برآمدگی جزئی ایجاد می‌کنند. تخم بی‌رنگ بوده و به صورت تک‌تک گذاشته می‌شوند.
پوره:
پوره‌ها نیمه‌شفاف و سفید هستند و دارای پنج سن پورگی می‌باشند.
چرخه زندگی زنجرک مو
این حشره معمولاً سالانه 1.5 تا 2 نسل تولید می‌کند. حشرات بالغ در فروردین ماه ظهور پیدا می‌کنند تا تغذیه خود را از سطح زیرین برگ‌ها آغاز کنند. زنجرک‌های بالغ بسیار متحرک هستند و حتی با چشم غیرمسلح نیز به راحتی قابل مشاهده‌اند. در پایان تیرماه و همچنین در انتهای مرداد، بیشترین تعداد بالغین را می‌توان مشاهده کرد.
زمستان‌گذرانی زنجرک انگور در داخل برگ‌ها، در نواحی نزدیک یا داخل تاکستان‌ها صورت می‌گیرد، جایی که از علف‌های هرز تغذیه می‌کنند. فعالیت این حشرات با افزایش دمای هوا به بیش از 60 درجه فارنهایت (16 درجه سانتی‌گراد) در بهار آغاز می‌شود.
پس از جفت‌گیری، در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد، به سمت شاخ و برگ‌های جوان انگور حرکت کرده و تخم‌های شفاف و هلالی شکل خود را در داخل برگ‌ها قرار می‌دهند. تخم‌های نسل اول در اواسط تا پایان خرداد از تخم خارج می‌شوند و پوره‌های بی‌بال طی یک ماه به حشرات بالغ تبدیل می‌شوند. شرایط سرد و مرطوب در فصل‌های بهار و زمستان برای این برگ‌خواران زیان‌بار است.
علائم خسارت:
حشرات بالغ و پوره‌ها با نفوذ به سلول‌های برگ و مکیدن محتوای درونی آن‌ها تغذیه می‌کنند. این فرآیند به ایجاد نقاط سفید روی برگ‌ها منجر می‌شود. در نتیجه، برگ‌ها و میوه‌ها با تعداد زیادی لکه‌های ریز و سفید دیده می‌شوند که با گذر زمان به رنگ قهوه‌ای درمی‌آیند و ممکن است باعث ریزش زودرس برگ‌ها گردند. برگ‌ها ممکن است زرد رنگ شده و ظاهری بیمارگونه پیدا کنند. تغذیه از زنجرک‌ها توانایی فتوسنتزی گیاه را کاهش داده و بر کیفیت و کمیت میوه تأثیر می‌گذارد.
پوره‌ها و حشرات بالغ در حال پرواز معمولاً در سطح زیرین برگ‌ها مشاهده می‌شوند. برخی گونه‌ها ناقل بیماری‌های ویروسی هستند. برخی از واریته‌های انگور بیشتر از بقیه در معرض آسیب این آفت قرار دارند، به ویژه انگورهای عسگری که در اواخر فصل بالغ می‌شوند.
پوره‌ها و بالغین با مکیدن محتوای سلول‌های برگ، باعث ایجاد لکه‌های زرد کمرنگ یا نکروزی می‌شوند. نکروز شامل تغییر رنگ به قهوه‌ای یا زرد، کوتاهی رشد و پیچیدگی ناشی از تغذیه شدید زنجرک‌هاست که نشانه‌ای مشخص برای حضور این آفت است.
نسل اول پوره‌ها عمدتاً از برگ‌های پایه تغذیه می‌کنند، در حالی که نسل دوم نزدیک به نوک شاخه از برگ‌های جوان تغذیه می‌کند. کلروز ابتدا در امتداد رگبرگ‌ها بروز می‌کند، اما ممکن است کل برگ را تحت تأثیر قرار دهد.
تراکم بالای زنجرک‌ها می‌تواند منجر به زرد یا سفید شدن کل برگ شود و فعالیت فتوسنتزی را کاهش دهد که در نهایت موجب ریزش پیش از موعد برگ خواهد شد. همچنین، این وضعیت ممکن است منجر به آفتاب‌سوختگی میوه، تاخیر در رسیدگی میوه در همان سال و کاهش رشد بالقوه شاخه در سال بعد گردد. به علاوه، قطرات کوچک فضولات بر روی شاخ و برگ‌ها مشاهده می‌شود که معمولاً با تشکیل کپک‌های دوده‌ای همراه است و کیفیت میوه را کاهش می‌دهد
راه های کنترل زنجرک مو
اقدامات پیشگیرانه
در مدیریت آفات انتخاب گونه‌های مقاوم در برابر آفات: برخی از گونه‌های گیاهی به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی یا فیزیولوژیکی خود نسبت به آفات، از جمله زنجرک‌ها، مقاومت بیشتری نشان می‌دهند.
زمان‌بندی و رعایت اصول فنی در کاشت: زمان‌بندی صحیح کاشت باید با توجه به شرایط اقلیمی و سطح جمعیت آفات انجام شود. کاشت زودهنگام گیاهان می‌تواند به طور مؤثری خطر آسیب‌های ناشی از زنجرک‌ها را کاهش دهد.
رعایت اصول فنی مانند تنظیم فاصله و تراکم کاشت، عمق، تغذیه مناسب، آبیاری بهینه و زمان برداشت می‌تواند مقاومت گیاهان را تقویت کند و احتمال آلودگی به زنجرک‌ها را کاهش دهد.
حذف ضایعات گیاهی آلوده: جهت کاهش جمعیت زنجرک‌ها، حذف و سوزاندن گیاهان و ضایعات آلوده ضروری است. این اقدام مانع از گسترش و انتقال زنجرک‌ها و بیماری‌های ناشی از آن‌ها می‌شود.
اجتناب از کاشت گیاهان میزبان در نزدیکی گیاهان اصلی می‌تواند مؤثر باشد.
استفاده از تله‌های رنگی یا چسبنده: در مدیریت زنجرک‌ها می‌توان از تله‌های رنگی یا چسبنده به عنوان ابزار کنترلی استفاده کرد. این تله‌ها با جذب و نابودی حشرات بالغ زنجرک‌ها عمل می‌کنند. انتخاب رنگ تله‌ها باید با توجه به نیازها و خصوصیات تعیین شود؛ به طور عمده، رنگ زرد برای جذب زنجرک‌های سبز و رنگ سبز برای جذب زنجرک‌های قهوه‌ای ترجیح داده
