پروانه برگخوار مرکبات چیست؟ ( معرفی پروانه برگخوار و راه های مبارزه با آن )

پروانه برگخوار مرکبات با نام علمی Papilio demoleus یکی از آفات مرکبات جنوب می باشد. این آفت به‌طور خاص به درختان مرکبات حمله کرده و لاروهای آن از سرشاخه‌ها و برگ‌های جوان، به‌ویژه برگ‌های تازه‌رسته، تغذیه می‌کنند و آسیب بیشتری به نهال‌های جوان وارد می‌سازند. مطالعات نشان داده‌اند که این آفت ابتدا ارقام نارنج و پرتقال را هدف قرار می‌دهد و در مرحله بعدی به لیموترش و نارنگی حمله می‌کند، اما ارقام بکرایی و لیموترش کمتر آسیب می‌بینند. سایر مرکبات مانند بالنگ، اترج، بتابی، ترشک، گریپ‌فروت و ترنج هم در معرض هجوم این آفت هستند. در نهالستان‌ها و باغ‌های تازه‌ساخت، خسارت ناشی از این آفت بسیار شدید است و با تغذیه از حاشیه برگ‌ها، درختان را خالی از برگ کرده و فقط رگبرگ‌ها باقی می‌مانند.

شکل شناسی پروانه برگخوار مرکبات:

پروانه بالغ برگخوار مرکبات، حشره‌ای بزرگ است که بال‌های کاملاً باز آن به عرض 8 سانتی‌متر می‌رسند. بال‌های جلویی دارای رنگ قهوه‌ای تیره با لک‌های زرد هستند، در حالی که بال‌های عقبی نیز به همین رنگ بوده و دارای لکه‌ای گرد در مرکز خود می‌باشند، که این لکه توسط حلقه‌ای آبی تیره متمایل به سیاه احاطه شده است. علاوه بر این، یک لکه به رنگ قرمز آجری در نزدیکی لبه بال، در نزدیکی انتهای آن مشاهده می‌شود.

شاخک‌های این حشره تا حدودی به شکل سنجاق دیده می‌شود و بدنش با پرزهای مخملی رنگارنگ پوشانده شده است.

تخم‌ها دارای سطحی صاف و رنگی مات هستند.

لاروهای جوان به رنگ قهوه‌ای تیره یا متمایل به سیاه مشاهده می‌شوند و به دلیل وجود نوارهای نامنظم روشن بر روی بدنشان، شباهتی به فضله پرندگان پیدا می‌کنند. با رشد و بلوغ، رنگ لاروها به سبز مایل می‌شود. لاروهای بالغ دارای نوارهای طولی قهوه‌ای در دو طرف بدن بوده و مجهز به یک جفت زائده گوشتی در ناحیه پشت قفسه سینه هستند. همچنین، در ناحیه پشتی آخرین مفصل شکم لاروها، یک جفت زائده دیگر قابل مشاهده است.

شفیره‌ها به رنگ قهوه‌ای هستند، دارایی دو زائده گوشتی در قسمت سر و یک زائده دیگر در انتهای بدنشان می‌باشند و با استفاده از تارهای ابریشمی بر روی شاخه‌ها آویزان باقی می‌مانند.

زیست شناسی پروانه برگخوار مرکبات

پروانه برگخوار مرکبات زمستان را به‌صورت شفیره سپری می‌کند. در اواسط بهار، پروانه‌ها ظاهر می‌شوند و ماده‌ها پس از جفت‌گیری، تخم‌های خود را به‌صورت تک‌تک یا گاهی دوتایی روی برگ‌های مرکبات می‌گذارند.

هر حشره ماده بین 12 تا 77 تخم می‌گذارد و در مواردی حداکثر به 511 تخم هم می‌رسد. تخم‌ها بعد از حدود 3 تا 6 روز، و حداکثر در ماه مهر، در مدت 7 تا 11 روز تفریخ شده و لاروهای جوان به رنگ قهوه‌ای با نوارهای سفید طولی از برگ‌ها تغذیه می‌کنند.

این لاروها همه سطح برگ را، به‌جز رگبرگ میانی، مصرف کرده و در صورت حمله شدید، بیشتر رگ‌ها را نابود می‌کنند. دوره‌ی لاروی پس از طی 5 مرحله و با توجه به شرایط آب و هوایی، تقریبا 3 هفته طول می‌کشد.

لاروها بعد از رشد کامل، برگ‌ها را ترک کرده و روی شاخه‌ها با تنیدن تارهای ابریشمی چسبیده و به مرحله شفیره تبدیل می‌شوند. این پروانه زمستان را به‌صورت شفیره سپری کرده و با گرم شدن هوا در بهار، حشرات کامل ظاهر می‌شوند و بعد از جفت‌گیری، تخم‌های خود را به‌صورت انفرادی یا جفتی روی سطح برگ‌ها قرار می‌دهند.

علائم خسارت پروانه برگخوار مرکبات:

لارو افت برگخوار مرکبات توانایی تغذیه بالایی داشته و از برگ‌های تازه رشد کرده تغذیه می‌کند. این آفت به‌طور خاص به مرکبات حمله‌ور می‌شود. تغذیه آن‌ها می‌تواند تا جایی پیش رود که تنها رگبرگ از برگ باقی بماند. اثرات تغذیه این آفت به شکل لکه‌های نسبتاً بزرگ با لبه‌های صاف روی حاشیه یا سطح برگ‌ها مشاهده می‌شود.

راه های کنترل پروانه برگخوار مرکبات

کنترل شیمیایی

عمدتاً به دلیل تراکم کم این آفت بر روی درختان، خسارت اقتصادی چندانی به همراه ندارد. بنابراین، توصیه می‌شود از مبارزه شیمیایی با این آفت، تا حد امکان، اجتناب شود. با این حال، در نهالستان‌ها و باغ‌های تازه احداث، اگر جمعیت این آفت به سطح بالایی برسد، استفاده از حشره‌کش‌های انتخابی (موادی که خطر کمتری برای سایر انواع حشرات دارند) پیشنهاد می‌شود تا به حفظ جمعیت دشمنان طبیعی کمک شود

کنترل بیولوژیک

یکی از اصلی‌ترین دشمنان طبیعی این آفت، زنبور Pteromalus puparum است. این زنبور از خانواده Pteromalidae بوده و بسیار فعال است، به طوری که شفیره‌های آفت برگ‌خوار مرکبات را به شدت پارازیته می کند.